Кина повторно го шокира светот со извоз – евтините стоки ги загрозуваат глобалните економии

Дваесет години по првиот "кинески шок", светот се соочува со нов бран на економско влијание од Кина. Со драматично зголемување на извозот и со трговскиот суфицит што веќе надминува 500 милијарди долари од почетокот на годинава, Кина повторно ги преобликува глобалните трговски текови – овој пат надвор од САД.

Додека царините на САД, воведени од поранешниот претседател Доналд Трамп, го ограничуваат кинескиот пристап до американскиот пазар, кинеските производи ја преплавуваат Европа, Југоисточна Азија и Латинска Америка. Стоки како електрични автомобили, текстил, обувки и играчки пристигнуваат по ниски цени, поттикнати од домашни индустриски политики и вишок капацитети во Кина.

Индустриска стратегија како одговор на домашната криза

Пренасочувањето на кинеската економија кон извоз е одговор на колапсот на пазарот на домување, кој од 2021 година предизвика огромни финансиски загуби за домаќинствата. Наместо да ја стимулира потрошувачката, Пекинг вложува во производствените капацитети, што резултира со вишок на стоки и зголемена зависност од странски пазари.

„Кина има огромен капацитет за извоз и тешко е да се запре тој бран – дури и со царини“, вели Лиа Фахи, економист во „Capital Economics“.

Истовремено, Кина продолжува со својата стратегија од програмата „Произведено во Кина 2025“, која ја поттикнува производството на технолошки напредни производи. Но, во практика, кинеските производители се враќаат и на традиционалните нискотехнолошки производи – агресивно конкурирајќи на глобалниот пазар.

Реакции и последици низ светот

Во Германија, увозот на кинески производи порасна за 20% само минатиот месец, а автомобилската индустрија веќе трпи загуби. Во Индонезија, над 250.000 работници во текстилната индустрија останаа без работа, а Бразил размислува за антидампинг истраги поради поплавата од кинески автомобили.

Европа и Југоисточна Азија, иако иницијално добитници од реориентацијата на трговските текови, сè повеќе се соочуваат со домашен притисок – потреба за заштита на домашните производители, но и ризик од дипломатски тензии со Кина и САД.

„Земјите се соочени со тежок избор: да не преземат ништо и да гледаат како индустриите им пропаѓаат, или да воведат нови царини – што носи геополитички последици“, вели Сонал Варма, економист од „Nomura“.

Прераспределба на глобалната трговија

Кина успешно го пренасочува извозот кон алтернативни пазари, користејќи ја својата индустриска надмоќ и државната поддршка. Но, новиот извозен шок создава глобална економска и политичка нестабилност – и ги става под знак прашалник досегашните модели на глобализација.